Sarıyer / İstanbul
+90 212 304 39 40

Pnömotoraks (Akciğer Sönmesi)

Pnömotoraks, akciğerin dışında yer alan plevral boşluk içindeki havanın akciğere baskı yapması ile oluşan kısmen çökme durumudur. Akciğer sönmesi de denilen bu rahatsızlık müdahale edilmediğinde yaşamı tehdit etmektedir. Bu yazımızda, pnömotoraks (akciğer sönmesi) nedir, nasıl ortaya çıktığı, belirtilerinin neler olduğu, teşhisi, tedavisi ve ameliyat yöntemleri hakkında bilgiler yer almaktadır.

Pnömotoraks Nedir?

PnömotoraksGöğüs kafesi içerisinde normal şartlarda hava bulunmaz. Herhangi bir sebeple göğüs boşluğu içerisinde hava toplanması durumudur. Göğüs boşluğu içinde hava toplanınca akciğer sönme ortaya çıkar. Bu nedenle halk arasında akciğer sönmesi olarak da adlandırılır. Bu yazıda rahatsızlığın sebepleri, belirtileri ve tedavileri konusunda bilgi yer almaktadır.

Pnömotoraks Neden Olur? 6 Adımda Pnömotoraks Nedenleri ve Pnömotoraks Çeşitleri

Akciğer dokusunun hasar görmesi, dış etkenler nedeniyle akciğer zarının yırtılması veya bazı tıbbi nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar. Bahsedilen bu sebeplerden dolayı hava akciğer zarlarının dışına çıkarak, akciğerin genişlemesini engeller. Akciğer sönmesi oluşma nedenine göre şu 6 durumda ortaya çıkar:

1 – Kendiliğinden Oluşan (Spontan) Akciğer Sönmesi

Her ne kadar kendiliğinden oluştuğu söylense de bu tipte, akciğerde yer alan ve normal akciğer grafilerinde görülmeyen küçük baloncukların (blebler) patlaması sonucu oluşur. Bu durum spontan akciğer sönmesine neden olur. Bu tür rahatsızlığın en sık görülen çeşididir. Spontan pnömotoraks belirtileri daha çok esmer, uzun boylu ve ince yapılı genç erkeklerde görülür. Ayrıca spontan akciğer sönmesi her 100.000 erkek içerisinde 22 kişide görülür. Görülme sıklığı sigara içilmesi ile artar.

2 – Bir Hastalığa Bağlı Olarak Ortaya Çıkan (Sekonder) Akciğer Sönmesi

Akciğerde mevcut olan büyük balonlar; amfizem, zatürre, tümör veya verem gibi hastalıklara bağlı olarak oluşan hasarlar sonucunda ortaya çıkan akciğer sönmeleridir. Akciğerdeki bu hastalıklı alanlarda incelme olup hava yollarınızdan (bronşlardan) geçen hava kapalı göğüs boşluğu içerisinde toplanır.

3 – Tıbbi Bir Müdahale Sonucu Ortaya Çıkan (İyatrojenik) Akciğer Sönmesi

Akciğerden iğne biyopsisi, bir kateter yerleştirilmesi veya bir batın ameliyatı sonrası gibi durumlarda; göğüs boşluğu içerisine hava toplanarak bu tipe sebep olabilir.

4 – Açık Pnömotoraks Nedir?

Açık pnömotoraks ne demek? Hızlı bir şekilde tedavi gerektiren bir durumdur. Bu rahatsızlık dış etkenler sebebiyle akciğerdeki hava kaçışının meydana gelmesidir. Akciğerin tümüyle sönmesi söz konusudur.

5 – Kapalı Pnömotoraks Nedir?

Bu türde; plevral boşlukta hava dolmasına rağmen, organ ve doku hareketlerinde herhangi bir zarar meydana gelmez.

6 – Tansiyon Akciğer Sönmesi

Tansiyon pnömotoraks belirtileri şiddetli bir şekilde ortaya çıkmakta olup, ciddi müdahale gerektiren bir rahatsızlıktır. Bu durumda; hava akciğerleri girebilmekte ancak dışarı çıkamamaktadır. Bunun sonucunda ise tek yönlü etki sebebiyle göğüs içinde basınç oluşarak rahatsızlık ortaya çıkar.

Pnömotoraks Belirtileri Nelerdir?

Pnömotoraks
Pnömotoraks
Tekrarlayan akciğer sönmesi geçiren bir hastamızın tedavi öyküsü aşağıdaki videoda izlenebilir. https://youtube.com/watch?v=U1aStxPvF24 Belirtileri şiddetli sırt ve göğüs ağrısı, öksürük ve nefes darlığı şeklindedir. Ani başlayan bu tür yakınmalarda, rahatsızlığın şüphesi ile bir pnömotoraks grafi (akciğer grafisi) çekilerek teşhis edilir. Basınçlı akciğer sönmesi durumunda bu yakınmalar gittikçe artarak ciddi sonuçlar doğurabilir. Hafif derecede hava birikmesi durumunda zamanla yakınmalar kendiliğinden azalabilir. Ancak, geçmesini beklemek risklidir, doktor takibi altında bulunması gerekir.

Pnömotoraks Kimlerde Daha Sık Görülür?

Kendiliğinden oluşan (spontan) tip; daha çok uzun boylu, zayıf yapılı 20-35 yaş arası erkeklerde görülür. Kadınlarda erkeklere göre daha azdır.

Pnömotoraks Tedavisi

Akciğer sönmesi tedavisinde aşağıdaki durumlar dikkate alınarak bir plan gerçekleştirilir;
  • Hastanın yakınma (öksürük, nefes darlığı, sırt ve göğüs ağrıları gibi) derecesi,
  • Akciğer sönmesi miktarı,
  • Hastada başka hastalıkların (kalp ve akciğer hastalıkları) olup olmaması,
  • Daha önce rahatsızlığı geçirip geçirmediği gibi durumlar
Buna göre, hastalığın bazı durumlarında hiçbir işlem yapılmadan hastanın sadece izlenmesi mümkün olabileceği gibi; bir enjektör ile göğüs boşluğu içerisindeki havanın çekilmesi (aspirasyon), bir dren (göğüs tüpü) takılması veya kapalı yöntemle ameliyat edilerek hastalığın giderilmesi de gerekebilir. Bunların içerisinde en sık kullanılan yöntem sedasyon anestezisi altında ve hasta herhangi bir acı hissetmeden ince bir silikon dren yardımı ile havanın boşaltılmasıdır. Gögüs cerrahisi uzmanı Prof. Dr. Semih Halezeroğlu, bilgi ve deneyimiyle tıpkı akciğer kanseri tedavisi gibi bu rahatsızlığın giderilmesinde de her zaman hastalarına destek olmaktadır.

Pnömotoraks Tedavisi İçin Uluslararası Kaynaklar Ne Öneriyor?

Hem İngiliz (BTS) hem de Amerikan Göğüs Dernekleri (ACCP) bu konuda rehberler hazırlamıştır. İngiliz Göğüs Hastalıkları Derneği (BRITISH THORACIC SOCITEY) tarafından hazırlanmış rehbere aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz. BTS: http://thorax.bmj.com/content/58/suppl_2/ii39.full

Pnömotoraks Ameliyatı Ne Zaman Gerekir?

Hastalarda aşağıdaki durumlardan bir tanesi oluşursa, ameliyat gerekli olmaktadır. Bu durumlar şu şekildedir;
Pnömotoraks Ameliyatının Gerekli Olduğunu Durumlar
İkinci kez oluşan akciğer sönmesi Akciğerde büyük balon keseleri görülmesi
Dren takılmasına rağmen 5 günde iyileşmeyen durumlar Sağ ve solda birlikte ortaya çıkan akciğer sönmesi
Mesleki sebepler (pilotlar gibi) Sağlık kuruluşuna uzak yerlerde yaşayanlarda ilk kez ortaya çıkan pnömotoraks

Pnömotoraks Ameliyatı Yöntemleri Nelerdir?

PnömotoraksAkciğer sönmelerinde gerçekleştirilen ameliyatlar; rahatsızlığın ciddiyetine, nedenini ve boyutuna göre değişiklik gösterir. Eğer akciğerdeki sönme durumu küçük ise, hastanın solunumu ve kalbi takip edilir. Ayrıca rahatsızlığın tedavisinde şu yöntemler kullanılır;

1 – Dren – Göğüs Tüpü Takılması

Sedasyon anestezisi altında hastalığın olduğu tarafta 7. ve 8. kaburgalar arasından, kalınlığı ortalama olarak bir kalem genişliğinde olan silikon bir dren göğüs boşluğu içerisine ilerletilir. Bu dren alt kısmında su bulunan bir şişeden oluşan steril üniteye bağlanır. Göğüs boşluğu içerisindeki hava boşalınca sönmüş olan akciğer eski haline gelir.

2 – Açık Ameliyat

Açık yöntem günümüzde çok nadiren tercih edilir. Koltuk altından yapılan 7-8cm uzunluğunda bir kesi ile 3. ve 4. kaburgalar arası bir ekartör yardımı ile açılır. Akciğerde yer alan hava kesecikleri özel yöntemle çıkartılır. Plevra denilen akciğer dış zarının üst bölümü çıkartılabilir (plörektomi) veya burada bir reaksiyon oluşturularak akciğerin yapışması sağlanır (plörodez). Böylece akciğerin çökmesi ve göğüs boşluğu içerisinde hava toplanması önlenir. Ameliyat sonunda göğüs boşluğu içerisine bir adet dren konularak katlar anatomik planda kapatılır. Dren ameliyattan 1 veya 2 gün sonra çıkartılır.

3 – Kapalı – Endoskopik (VATS) Akciğer Sönmesi Ameliyatı

En çok kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde 2 cm’lik tek bir kesiden (uniportal yöntem) göğüs boşluğu içerisine kamera ilerletilip açık yöntemde belirtilen işlemler yapılır. Hastaya en az zarar verici operasyon yöntemidir. Bu ameliyatlarda açık yöntem yerine VATS adı verilen kapalı yöntem tercih edilir. Gerçekleştirilen yöntem sonrası ağrı daha az, ameliyat kesisi (2cm) çok daha küçük ve hastanın normal yaşama dönmesi çok daha hızlı olur.

Pnömotoraks Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Akciğerden hava kaçağı oluşması, kanama, enfeksiyon ve hastalığın nüks etmesi gibi riskler görülebilir. Cerrah bu durumlara göre gerekli önlemleri alarak riskleri en aza indirir. Yapılan kapalı ameliyat sonrası bu komplikasyonların görülme oranı %2-10 arasındadır.

Pnömotoraks Ameliyatı İçin Kaç Gün Hastanede Kalmalıyım?

Ortalama olarak; sadece dren takılması durumunda 3 gün, açık ameliyatlardan sonra 4-5 gün ve kapalı – endoskopik ameliyatlardan sonra 2-3 gün hastane yatışı gerekli olur.

Pnömotoraks Ameliyatı Sonrası Tekrarlar mı? Tekrar Etme Oranları Nedir?

Bir kez bu rahatsızlığı geçiren kişilerde sadece pnömotoraks tüpü (dren) takılarak tedavi edilmesi durumunda, hastalığın bir süre sonra tekrar etme olasılığı %20’dir. İki kez geçirmiş ve sadece dren takılarak tedavi edilmiş kişilerde bunun 3. kez olma olasılığı %50’dir. Ameliyat olmuş kişilerde hastalığın tekrar etme olasılığı %3-5 arasındadır. Bir kez geçiren kişinin pnömotoraks BT sonucunda akciğerde baloncuklar görülür ise, VATS yöntemiyle operasyon uygulanarak hastalığın tekrar etmesi engellenir.

Sık Sorulan Sorular

Pnömotoraks nedir tıp literatüründe ne anlama gelir, nasıl geçer, belirtileri nelerdir gibi sorular hastalar tarafından merak edilmektedir. İşte, konuyla alâkalı sık sorulan sorular!

1 – Pnömotoraks Olduğunu Nasıl Anlarız?

Bu rahatsızlığın hastalarda bazı belirtileri görülür. Belirtiler rahatsızlığın şiddetine ve altta yatan nedenine göre farklılık gösterir. Özellikle birden başlayan şiddetli göğüs ağrısı ile birlikte hastalarda nefes darlığı görülür. Ayrıca bazı hastalarda, ani tansiyon düşüklüğü ve şok da görülebilmektedir. Öksürük, dudaklarda morarma ve nabızda hızlanma gibi belirtiler de, akciğerdeki sönme durumunun belirtileri arasındadır.

2 – Pnömotoraks Kaç Günde İyileşir?

Uygun tedavi yöntemleri ile genellikle hastalarda 2 veya 3 gün içerisinde tamamen iyileşme gözlemlenebilmektedir.

3 – Pnömotoraks Düzelir mi?

Akciğerin dışında biriken fazla havanın çeşitli tedavi yöntemleri ile zamanında tahliye edilmesiyle, hastalarda iyileşme görülür. Fakat sönme durumu tekrarlayabilmektedir.